وبلاگ
راهنمای انتخاب تجهیزات تخلیه مناسب در جراحی های ترشح دار
تجهیزات تخلیه ترشحات ابزارهایی پزشکی هستند که برای جمعآوری، هدایت و دفع ترشحات اضافی بدن پس از جراحی یا آسیبدیدگی بهکار میروند. این تجهیزات معمولاً شامل لوله تخلیه، مخزن جمعآوری و سوپاپ کنترل جریان هستند تا از تجمع مایعات و بروز عفونت جلوگیری شود. استفاده از آنها به بهبود سریعتر زخم، کاهش التهاب و کنترل بهتر وضعیت بیمار کمک میکند. بسته به نوع جراحی و حجم ترشحات، تجهیزات تخلیه میتوانند بهصورت بسته یا باز طراحی شوند و توسط تیم درمانی بهصورت روزانه بررسی و تخلیه میشوند.
برای استعلام قیمت محصولات کامیاب طب آریا، همین حالا با کارشناسان ما تماس بگیرید!
انواع تجهیزات تخلیه ترشحات بدن کداماند و چه تفاوتی دارند؟
تجهیزات تخلیه ترشحات از تجهیزات و نیازمندی های مهم از دسته مراقبتهای بعد از جراحی هستند. کار اصلی این ابزارها جمعآوری خون و مایعات اضافی از محل عمل یا عفونت و جلوگیری از تجمع مایعات در بدن است. این تجهیزات به طور کلی از سه بخش تشکیل شده اند:
• درن بسته (Closed Drain):
سیستمی استریل و ایمن شامل لوله سیلیکونی است که مایعات اضافه را به مخزن جمعآورنده هدایت می کند. عملکرد آن به کمک فشار منفی ریه ها انجام میشود و در جراحیهای شکم، سینه و ارتوپدی کاربرد دارد. مزیت اصلی این قطعه کاهش خطر آلودگی و مناسب برای بیماران بستری است.
• دستگاه ساکشن (Suction Device):
سیستمی فعال که با استفاده از باتری یا برق و تولید خلأ الکتریکی یا مکانیکی سبب ایجاد مکش برای جمع آوری حجم بالای ترشحات بهویژه در اتاق عمل یا بخش مراقبت ویژه میشود. دو مدل رومیزی و پرتابل دارد که با توجه به نیاز بیمار بکار برده می شود و امکان تنظیم شدت مکش هم وجود دارد.
• مخزن قابل حمل (Portable Reservoir):
قطعه ای کاربردی و سبک از تجهیزات تخلیه است مناسب استفاده برای مراقبت خانگی در زمان ترخیص بیمار است که به دو حالت دستی یا فشردهسازی مخزن کار میکند و مناسب برای کنترل ترشحات با حجم کم تا متوسط است. شفافیت این مدل مخزن ها این امکان را برای بیمار و مراقبان فراهم میکنند تا راحت تر بتوانند ترشحات را پایش کنند.
انتخاب بین این تجهیزات بر اساس نوع عمل، حجم ترشحات و شرایط بیمار انجام میشود. هدف در همه موارد، حفظ تمیزی زخم و کمک به ترمیم مؤثرتر بدن است.
نحوه کار تجهیزات تخلیه ترشحات چگونه است؟
این تجهیزات به گونهای طراحی شدهاند که مایعات اضافی بدن مانند خون، لنف یا ترشحات بافتی را توسط مسیری استریل از محل زخم یا ناحیه جراحی خارج کنند تا زخم خشک، تمیز و بدون التهاب بماند و از تجمع مایع و عفونت جلوگیری شود. روند عملکرد تجهیزات تخلیه ترشحات ساده اما نیازمندد دقت در انجام است.
مرحله اول: جایگذاری و حرکت ترشحات
در زمان جراحی، لولهای انعطاف پذیر و استریل (درن) از جنس سیلیکون در محل زخم قرار داده میشود. مایعات به دلیل اختلاف فشار بین بافت بدن و سیستم تخلیه، از محل زخم وارد لوله میشوند. در مدلهای بسته یا دارای فشار منفی، این مکش بهصورت کنترلشده عمل میکند و از بازگشت مایع جلوگیری میشود.
مرحله دوم: ورود به مخرن
ترشحات جمعشده از داخل لوله به مخزن یا کیسه ذخیرهکننده منتقل میشوند. این انتقال با قدرت خلأ برقی انجام میشود و در مدلهای قابل حمل، فشار منفی با فشردهکردن مخزن دستی ایجاد میگردد این اختلاف فشار باعث حرکت تدریجی مایع از بافت به داخل لوله و سپس مخزن میشود همچنین اندازه و حجم مخزن بسته به نوع درن یا دستگاه ساکشن انتخاب میشود.
مرحله سوم: پایش و تخلیه
مقدار ترشحات بهصورت روزانه اندازهگیری میشود تا روند بهبودی بررسی گردد. پرستار یا بیمار، پس از پر شدن مخزن، آن را طبق دستور پزشک تخلیه و تمیز میکند.
در نتیجه:
مسیر فنی کار تجهیزات تخلیه ترشحات شامل چهار مرحلهی پیوسته است: زخم → لوله درن → ایجاد فشار منفی → مخزن جمعآوری. این فرآیند با حفظ محیط خشک در محل جراحی، خطر عفونت را کاهش داده و روند ترمیم بافت را سریعتر و ایمنتر میکند؛ به همین دلیل یکی از ابزارهای کلیدی مراقبت پس از عمل محسوب میشود.
چرا استفاده از تجهیزات تخلیه ترشحات بعد از عمل جراحی ضروری است؟
پس از عمل جراحی، بدن به طور طبیعی مایعاتی مانند خون و آب میانبافتی در محل زخم تولید میکند. اگر این مایعات تخلیه نشوند، باعث التهاب یا عفونت می شوند و روند ترمیم را کند می کنند. تجهیزات تخلیه ترشحات این مایعات را به طور کنترلشده خارج میسازند تا محیط زخم تمیز و خشک باقی بماند. این وسایل از دید پزشکان و جراحان در مراقبت از زخم، نقش حیاتی در کاهش عوارض بعد از عمل دارند. جدول زیر به شکل علمی و خلاصه مهمترین مزایای بالینی استفاده از تجهیزات تخلیه ترشحات را نشان میدهد:
| مزیت بالینی | توضیح عملکردی | تأثیر بالینی بر بهبودی |
| پیشگیری از هماتوم (تجمع خون در بافت) | تخلیه سریع خون و مایع میان بافتی از محل جراحی | کاهش فشار و درد موضعی، جلوگیری از نکروز بافت |
| کاهش احتمال عفونت زخم | جلوگیری از ماندن مایع مغذی برای رشد میکروبها | حفظ محیط استریل و کاهش نیاز به آنتیبیوتیک |
| جلوگیری از ادم (تجمع آب میان بافتی) | تخلیه ترشحات شفاف ناشی از التهاب اولیه | کمک به بسته شدن سریعتر پوست و بافت |
| پایش دقیق روند ترمیم | اندازهگیری روزانه حجم و نوع ترشحات | ارزیابی وضعیت زخم و تصمیمگیری درمانی دقیقتر |
| کاهش مدت بستری | تسریع ترمیم و پیشگیری از عوارض بعد از عمل | امکان ترخیص زودتر بیمار با مراقبت خانگی ساده |
در نتایج مطالعات انجام شده بر جراحی عمومی و ارتوپدی نشان داده شده است، بیمارانی که از تجهیزات تخلیه ترشحات استفاده میکنند، ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش در بروز هماتوم و عفونت نسبت به گروه بدون درن دارند. به همین دلیل، استفاده از این سیستمها یکی از استانداردهای ثابت در مراقبتهای پس از عمل محسوب میشود.
نکات مهم در نگهداری و استفاده از تجهیزات تخلیه ترشحات در منزل
پس از ترخیص بیماران از بیمارستان، استفاده صحیح از تجهیزات تخلیه ترشحات اهمیت زیادی دارد، خطا در مراقبت میتواند باعث آلودگی زخم، انسداد لوله یا بازگشت مایع شود که تمامی این موارد ممکن است دردسر ساز یا مرگ آور باشند. آشنایی با انواع درن و رعایت اصول نگهداری به بیمار و مراقب کمک میکند تا بهبودی سریعتر و ایمنتری داشته باشند.
در منزل معمولاً از دو مدل درن رایج استفاده میشود:
• درن اسپیرال راند (Spiral Round Drain): لولهای گرد با شیارهای مارپیچی در سطح خارجی است که باعث تخلیه یکنواخت ترشحات از عمق بافت میشود. این نوع درن برای نواحی با ترشح متوسط تا زیاد کاربرد دارد.
• درن اسپیرال فلت (Spiral Flat Drain): ساختاری پهنتر و صافتر دارد و زیر پوست قرار میگیرد. طراحی آن برای ایجاد تماس بیشتر با بافت و تخلیه بهتر مایعات سطحی مناسب است.
بهتر است با توجه به تصاویر ارائه شده نوع درن استفاده شده برای بیمار را متوجه شده بتوانیم بهتر نکات بهداشتی و درمانی را برای محافظت و نگهداری ازین تجهیزات رعایت کنیم.برای جلوگیری از آلودگی یا مسدود شدن سیستم، رعایت نکات زیر ضروری است:
- مخزن یا بالن جمعآورنده باید همیشه زیر سطح زخم قرار گیرد تا جریان ترشحات طبیعی بماند.
- درن و محل خروج آن روزانه با گاز استریل و محلول ضدعفونی تمیز شود.
- هنگام خالی کردن مخزن، دستها با آب و صابون شسته و سپس ضدعفونی شوند.
- حجم و رنگ ترشحات هر روز یادداشت شود تا در صورت تغییر غیرطبیعی (افزایش حجم یا تغییر رنگ به قرمز تیره یا کدر) به پزشک اطلاع داده شود.
- هرگز لوله مکش را تا ناحیه زخم نکشید یا فشار ندهید تا مسیر عبور مسدود نشود.
- در درن اسپیرال راند، باید گردش و انعطاف طبیعی لوله حفظ شود، و در درن اسپیرال فلت، از تا شدن یا خم شدن در محل ورود جلوگیری گردد.
آیا با وجود درن جراحی میتوان حمام کرد؟
یکی از دغدغه های اصلی بیماران پس از عمل جراحی، امکان استحمام در زمان استفاده از تجهیزات تخلیه ترشحات است. بسیاری از بیماران تصور میکنند شستن بدن ممکن است باعث جدا شدن درن و ورود آلودگی و نهایتا بروز عفونت شود. پاسخ دقیق به این موضوع بستگی به نوع جراحی، وضعیت زخم و نوع درن دارد، اما در اغلب موارد میتوان با رعایت چند دستورالعمل ایمن، استحمام کنترلشده انجام داد. نمونه از نکات حائز اهمیت برای استحمام همراه تجهیزات تخلیه ترشحات در لیست زیر آورده شده است :
• تا زمانی که پزشک اجازه نداده، نباید در وان یا استخر قرار گرفت، زیرا آب راکد میتواند مسیر زخم را آلوده کند.
• پس از تأیید پزشک، استحمام در زمان کوتاه و غیر طولانی با آب ولرم یعنی با ابی نه سرد و نه داغ مجاز است. لازم است ناحیه درن و اتصالات دستگاه خشک نگه داشته شود.
• محل درن را ضدآب کنید. قبل از دوش گرفتن، روی ناحیه درن را با کاور پلاستیکی یا چسب ضدآب بپوشانید تا آب با تجهیزات تخلیه ترشحات تماس مستقیم نداشته باشد.
• بالون یا مخزن جمعآوری باید حین دوش گرفتن در موقعیتی پایینتر از زخم قرار گیرد این کار باعث میشود جریان تخلیه بهدرستی ادامه یابد و هیچ فشاری در مسیر لوله ایجاد نشود.
• پس از پایان استحمام، ناحیه اطراف درن با گاز استریل خشک و وضعیت اتصال لولهها بررسی شود. در صورت مشاهده قرمزی، شلی یا نشت مایع، باید پزشک در جریان قرار گیرد.
در نتیجه، حمام کردن با درن جراحی ممکن است، اما مانند هر بخش دیگر از مراقبتهای بهداشتی باید با توجه به وضعیت بیمار، بادقت و رعایت اصول بهداشتی انجام شود. با رفتار درست، این تجهیزات نهتنها مشکلی ایجاد نمیکنند، بلکه به ترمیم تمیز و سریع زخم کمک میکنند. اما دقت شود در صورت بروز هرگونه درد، ورم یا تغییر رنگ ترشحات، بهتر است استحمام متوقف و با پزشک مشورت شود.
مشکلات رایج تجهیزات تخلیه ترشحات و روش رفع آنها
این ابزارهای تخلیه ترشحات با خارجکردن مایعات اضافی، مانع تجمع ترشحات و بروز عفونت میشوند. با این حال، در طول استفاده روزانه ممکن است خطاهایی پیش بیاید که اگر بهموقع تشخیص داده نشوند، عملکرد دستگاه را مختل کرده و حتی روند ترمیم را به تأخیر بیندازند. سه مشکل اصلی در این زمینه شامل گرفتگی لوله، نشتی از اتصالات و بوی نامطلوب ترشحات است که در ادامه بهصورت دقیقتر توضیح داده میشوند.
- گرفتگی مسیر تخلیه:
از شایعترین خطاها است. این حالت معمولاً زمانی رخ میدهد که لختههای خون یا ذرات اضافه محل جراحی شده به هر علتی، درون لوله جمع شده و مسیر عبور مایع را مسدود کرده باشند. گرفتگی باعث میشود فشار منفی سیستم از بین برود، روند کار دستگاه با اختلال مواجه شود و مایع در محل زخم باقی بماند. برای رفع آن، باید کل مسیر لوله از سمت زخم تا مخزن بهآرامی با انگشتان ماساژ داده شود تا جریان دوباره برقرار شود. در موقعیتهایی که ترشحات بسیار غلیظ است یا گردش مایع برنمیگردد، لوله باید با سرم استریل توسط پرستار شستوشو شود تا عملکرد طبیعی سیستم بازگردد. - نشتی از اتصالات:
نشتی از درپوش یا اتصالات دستگاه مشکل دیگری است که ممکن است به شکل نمزدگی، خیس شدن پانسمان یا نهایتا کاهش مکش خود را نشان دهد. علت اصلیاین اتفاق، شل بودن اتصالات یا باز ماندن درپوش مخزن است. برای پیشگیری، باید پیش از هر بار تخلیه، تمامی اتصالات بررسی و درپوش محکم بسته شود. تمیز نگهداشتن محل اتصال با گاز استریل مرطوب به کاهش احتمال آلودگی نیز کمک میکند. هر نشتی کوچک باید فوراً برطرف شود، زیرا رطوبت محیطی، باکتریها را بهسرعت جذب و تکثیر میکند. - انتشار بوی نامطبوع:
انتشار بوی ناخوشایند نشانهای هشداردهنده است که نباید نادیده گرفته شود. معمولاً زمانی رخ میدهد که مایع درون مخزن برای مدت طولانی تخلیه نشده یا مخزن و لوله تمیز نگه داشته نشده باشند. تخلیه روزانه و شستوشوی مخزن با محلول ضدعفونیکننده رقیق بهترین راه پیشگیری از این حالت است. با این حال، اگر بوی ترشحات همراه با تغییر رنگ یا افزایش حجم خروجی باشد، میتواند نشانه عفونت در محل زخم باشد و نیاز به ارزیابی فوری پزشک دارد.
چه زمانی باید تجهیزات تخلیه ترشحات از بدن خارج شوند؟
زمان دقیق خارج کردن ابزار تخلیه ترشح مسئلهای حساس وابسته به حجم ترشحات، وضعیت زخم و نظر پزشک است. هدف از وجود این تجهیزات، تخلیه مایع اضافی و جلوگیری از تجمع ترشحات در محل زخم است؛ بنابراین تا وقتی بدن هنوز در حال ترشح است، درن باید در جای خود باقی بماند.
به طور معمول، پزشک هر روز حجم و رنگ مایع درون مخزن را بررسی میکند. وقتی مقدار ترشحات به کمتر از حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیلیتر در شبانهروز برسد و رنگ آن از قرمز تیره به زرد روشن که بیان کننده پلاسما خون یا بیرنگ تغییر کند، نشانهای از بهبود کامل بافت و آماده بودن برای خارج شدن درن است. به طور معمول و در جراحی های سبک تر جداسازی تجهیزات تخلیه ترشح بین سه تا هفت روز پس از عمل میافتد، هرچند در برخی موارد بسته به میزان زخم یا وضعیت عمومی بدن، ممکن است کمی زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد.
نکتهای که بیماران باید در نظر داشته باشند این است که برداشتن درن بدون مشورت پزشک ممنوع است. خروج زودهنگام آن میتواند باعث برگشت مایع، ورم، تشکیل ادم یا حتی عفونت شود. در مقابل، ماندن بیش از حد آن نیز ممکن است باعث تحریک پوست، التهاب یا ایجاد آسیب در محل ورود لوله گردد.
در شرایطی که مایع شفاف و کمحجم است، پوست اطراف درن سالم مانده و علائمی مانند قرمزی، درد، بوی بد یا تورم دیده نمیشود، معمولاً زمان خارج کردن رسیده است. پزشک این کار را با رعایت اصول استریل، اغلب در چند دقیقه و بدون درد محسوس انجام میدهد.